Trong đời sống hiện đại ngày nay có lẽ “kháng sinh” đã trở thành một khái niệm quen thuộc đối với chúng ta. Chính vì nó đã trở nên quen thuộc nên việc sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi là một vấn đề nhức nhối của toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Việc sử dụng kháng sinh bừa bãi trước hết không những đem đến những tác dụng có hại cho bản thân người sử dụng mà còn những hệ lụy trong tương lai cho con người. Như vậy chúng ta cần tìm hiểu rõ hơn về kháng sinh, một số kháng sinh thông dụng, lưu ý về cách sử dụng và vấn đề đề kháng kháng sinh hiện nay.
Thuốc kháng sinh có nhiều nhóm như: beta- lactam (bao gồm nhiều phân nhóm như: penicillin, cephalosporin, carbapenem, monobactam), macrolide, quinolon, lincosamide, aminoglycoside, tetracycline,…
1) Một số thuốc kháng sinh thông dụng:
a) Penicillin: amoxicillin, ampicillin,….
Thường kết hợp với các chất chống beta-lactamase nhằm ngăn chặn sự phá hủy thuốc kháng sinh của vi khuẩn.
Một số thuốc thông dụng như:
b) Cephalosporin: gồm nhiều thế hệ như:
- Thế hệ 1: cephalexin, cefadroxil…
- Thế hệ 2: cefaclor, cefprozil, cefuroxim, ….
- Thế hệ 3: cefdinir, cefixim, cefpodoxim,…
- Thế hệ 4, 5 đa phần là thuốc đường tiêm, truyền sử dụng cho các nhiễm khuẩn nặng trong bệnh viện
c) Macrolide: Azithromycin, Clarithromycin, Erythromycin,…
d) Quinolon: Ofloxacin, Ciproflocacin, Levofloxacin,….
e) Aminoglycoside: Gentamicin, Tobramycin,…
f) Lincosamide: Lincomycin, Clindamycin,…
g) Tetracycline: Tetracycline, doxycycline,…
2) Nguyên tắc sử dụng kháng sinh an toàn:
Thuốc kháng sinh là bước ngoặt lớn trong lịch sử y học nhân loại, giúp cứu sống hàng triệu người mắc các bệnh lý nhiễm trùng. Tuy nhiên, kháng kháng sinh đang gia tăng mức độ nguy hiểm ảnh hưởng tới sức khỏe và sự phát triển của cộng đồng. Để sử dụng kháng sinh an toàn, hợp lý, hiệu quả và tránh kháng thuốc, người bệnh hãy tuân thủ theo những nguyên tắc sau.
7 nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh được các chuyên gia y tế khuyến cáo người bệnh cần phải thực hiện bao gồm:
- Chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi thật sự được chẩn đoán bị nhiễm khuẩn.
- Phải chọn đúng loại kháng sinh vì nếu không đúng loại đúng bệnh, kháng sinh sẽ không có hiệu quả như mong đợi.
- Phải chọn thuốc phù hợp thể trạng của bệnh nhân, đặc biệt đối với các trường hợp như phụ nữ có thai, người cao tuổi, người bị suy gan, suy thận.
- Sử dụng kháng sinh đúng liều lượng và đúng cách.
- Dùng kháng sinh đủ thời gian, ít nhất là 5 ngày và không được ngưng thuốc sớm hơn đơn chỉ định.
- Chỉ phối hợp các loại kháng sinh khi thật sự cần thiết và có sự chỉ định của bác sĩ chuyên môn.
- Trường hợp phòng ngừa một số loại bệnh bằng thuốc kháng sinh phải sử dụng thật hợp lý.
3) Một số lưu ý khi sử dụng kháng sinh:
Sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn cũng có thể làm rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột của chúng ta nên một số thường hay có biểu hiện tiêu chảy hoặc táo bón, có thể bổ sung men vi sinh để giúp cân bằng lại hệ vi sinh vật có lợi trong đường ruột.
Một số phản ứng có hại cần lưu ý của một số kháng sinh:
- Nhóm Beta-lactam có phản ứng quá mẫn nghiêm trọng cần lưu ý, nếu bản thân từng dị ứng với nhóm này bạn nên thông báo cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế khi đến khám chữa bệnh.
- Nhóm Aminoglycoside có độc tính trên thận, độc tính trên thính giác không nên dùng liều cao, nhiều ngày,…hoặc trên những người cao tuổi, suy giảm chức năng thận.
- Nhóm Tetracycline gây nên chứng vàng răng, không sử dụng cho trẻ em dưới 8 tuổi.
Thuốc kháng sinh được hiểu cơ bản là thuốc chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn, vì vậy chỉ sử dụng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn. Sử dụng kháng sinh phải theo toa thuốc của bác sĩ và tuân thủ đúng liều dùng, số ngày sử dụng để tránh những phản ứng có hại và vấn đề đề kháng kháng sinh.
Việc sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi làm tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh của vi khuẩn, vi khuẩn sẽ tìm cách để thích nghi và trong tương lai có khả năng những nhiễm khuẩn thông thường cũng trở nên khó điều trị hơn thậm chí không điều trị được nếu vấn đề này vẫn tiếp diễn.
Tóm lại sử dụng kháng sinh an toàn, hiệu quả đòi hỏi ý thức của cả một cộng đồng bao gồm cả đội ngũ nhân viên y tế và người dân. Việc sử dụng kháng sinh hợp lý giúp cho việc điều trị bệnh hiệu quả, giảm các phản ứng có hại và góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng trong tương lai.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
Dược sĩ: Đặng Thị Hạnh Nguyên
Đơn vị Nhà thuốc – Phòng khám Đa khoa Cộng Đồng Hỷ Hỷ.
Hotline: 1900 638 090
Địa chỉ: 366 Tân Kỳ Tân Quý – Phường Sơn Kỳ – Quận Tân Phú – Tp. Hồ Chí Minh
